Avrupa Birliği’nin gözetim teknolojisine ilişkin ihracat kontrol kurallarında yapılan güncelleme ile AB teknolojisinin kötü niyetli hükümetlerin eline geçmesini engelleniyor.
(Brüksel) AB tarafından kabul edilen yeni kurallar, AB’de üretilen sözde “ikili kullanım” öğelerinin, kitlesel ve müdahaleci gözetim sistemleri de dahil olmak üzere satışını düzenleyerek bunların kötü niyetli hükümetlere satışını önlemeyi amaçlıyor. Güncellenen regülasyonlar, izinsiz giriş ve müdahale yazılımları, derin paket incelemesi ve biyometrik gözetim teknolojilerini kapsıyor.
Konu ile ilgili açıklama yapan İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden kıdemli dijital haklar araştırmacısı ve savunucusu Deborah Brown, “Otoriter hükümetler tarafından AB yapımı gözetim teknolojisinin kullanılması, birçok gazeteci, aktivist ve siyasi muhaliflere yönelik tacizlere yol açtı. Yeni regülasyon istediğimiz ölçüde yeterli olmasa da, zorunlu şeffaflık ve insan hakları risklerinin değerlendirilmesi hakkında anlamlı hükümler içeriyor ve bunların etkileri kapsamlı yorumlama ve titiz uygulama yoluyla maksimize edilmelidir” yorumununda bulundu.
2014 yılında FETÖ ilişkili polislerin İtalyan casus yazılım firması HackingTeam’den RCS isimli casus yazılımı satın alarak kullandıkları ortaya çıkmış, Adalet Yürüyüşü’ne katılanların ve İstanbul’da öldürülen gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın telefonlarında ise Alman Finfisher firmasınca geliştilen Finspy adlı casus yazılımının kullanıldığı iddia edilmişti. Geçtiğimiz yıl Finfisher firmasına baskın gerçekleştiren Alman savcılığının konu ile ilgili soruşturması devam ediyor. Konuyu araştıran Citizen Labs firması, RCS’nin 21, Finspy’ın ise 30 ülkede kullanıldığına dair bulgular elde etmişti.
Yeni kurallar gereğince her üye devlet, satılan her bir gözetim teknolojisi türü için ihracat lisansı başvurularının sayısı ve bunların nereye gönderildiğini kamuya açık bir şekilde raporlayacak. Raporlama gerekliliği sayesinde; halk, sivil toplum kuruluşları, gazeteciler ve parlamenterler lisans kararlarını inceleyebilecek ve gözetim teknolojisindeki AB ticareti hakkında bilgi sahibi olabilecek. Yeni regülasyon ayrıca, insan hakları risklerini de ruhsatlandırma değerlendirmesinde dikkate alınması gereken bir kriter olarak ekliyor.
Kaynak: Human Rights Watch