Dünya genelinde 4 binden fazla kripto para ve türevleri işlem görüyor. Bunlardan bir kısmı gerçekten gelecek vaad eden ve başarılı projeler iken bir bölümü tamamen vurgun yapmak için piyasaya sürülmüş durumda. Son dolandırıcılık iddiası MPAX adındaki coin oldu ve Bursa’da iddiaları dile getiren Avukat Arife Tuğba Çetinkaya ise şimdiden iddiaları konusunda haklı görünüyor.
11 Eylül 2020 tarihinde Ethereum ağında MPAX coin yaratıldıktan sonra, projenin web sitesi mpaxcoin.com adresi ile 13 Eylül 2020 tarihinde aidiyet bilgileri gizlenerek GoDaddy firmasından 1 yıllığına tescil edilmiş. Yani proje sahipleri kendilerini gizlemek istemiş ve web sitesi CloudFlare firmasına ait San Fransisco’daki sunucuda ve 50 dolarlık bir tema tasarımıyla yayın hayatına başlamış. (Bilmeyenler için not: böyle bir tezgah sadece 1 haftada kurulabilir ve coin üretme, alan adı, barındırıcı, sertifika ve tema ücretleri dahil yaklaşık 500 dolara mal olur) İlerleyen aylarda bir de Türkçe site mpaxcoinbilgi.online adresinde bozuk bir Türkçe ile “her zaman kazandırır” sloganıyla hazırlanmış, alan kişiler yine isimlerini gizlenmiş ve sunucu yine A.B.D.’de..
MPAX’ın İnternet sitesi, tamamen diğer kripto para sitelerinden parça parça kopyalanıp yapıştırılan sözde bir projeden ibaret. Örneğin sitede karşınıza çıkan ilk sloganlar BABB ve WCCOIN isimli iki farklı projeden “çalınmış”. Kriptopara ve tokenların sağlam borsalarda işlem görebilmesi için gereken ve içeriğinde proje detayları, yol haritası ve teknik detaylar ile birlikte proje ekibinden de bahsedilen “White Paper” dökümanı yok, hiç yazılmamış. Diğer bir ifade ile, MPAX’ın tezgah olduğu o kadar belli ki daha işin başından büyük borsalara girme niyetleri hiç olmamış.
Kurulum tamamlandıktan sonra, 6 Ekim 2020 tarihinde MPAX coin, merkezi Londra’da görünen fakat aslında Kayseri’de bir yazılım (bana göre güvenlik kamera montajcısı) firması olan bir şirkete ait borsada işlem görmeye başlıyor. Polonya vatandaşı bir Türk tarafından İnternet üzerinden sadece 100 sterline (1,200 TL) Londra’da kurulan borsa şirketi de geçtiğimiz günlerde piyasadan yok oldu. MPAX sonrasında, merkezi Seyşeller Adaları’nda bulunan ve zaten dolandırıcılık amaçlı projeleri listelemekle isim yapmış iki küçük borsada daha yer bulabilmiş.
Tezgahın sosyal medya ayağının da bu tarihlerde başladığı anlaşılıyor. Youtube, Instagram, Twitter, Facebook, Telegram gibi mecralardan kısa sürede onbinlerce takipçiye ulaşılıyor. Tıpkı Thodex vurgununda olduğu gibi ünlü aktör ve futbolcular “buralar değerlenecek” sloganıyla MPAX’a yatırım yaptıklarını açıklıyorlar ve Aralık 2020 başlarında MPAX coin (aslında token), hacmen daha büyük yerli bir borsada daha -borsa CEO’sunun bizzat desteği ve ana sayfa reklamları ile- kendisine yer bulabiliyordu. Yerli borsanın CEO’su, tezgahı kuran ve kendisini Erkan A. sahte ismiyle tanıtan Eren D. isimli kişiyle beraber Hürriyet Gazetesi’ne dahi röportaj verebiliyordu. İnsanlar; aldıklarının 2 katı coin, günlük %1 veya aylık %30 garantili kazanç vaadiyle kandırılmaya devam edildi. Aynı tarihlerde Ethereum ağında 81 milyar adet olarak piyasaya sürülen MPAX’ın 21 milyar adeti sadece bir cüzdanda ve piyasayı istediği gibi manipüle etme gücündeydi.
Tezgahın arkasındaki Eren D. isimli kişinin geçmişine bakılınca dolandırıcılık konusuna hakim olduğu anlaşılıyor. Şöyle ki kendisi, 2016 yılında kurduğu saadet zinciri ile topladığı üyelere online reklam izleterek yüzde 45 kazanç sağlayacakları vaat etmiş, üyelerden önce 750 sonra 1000’er TL toplayıp sisteme sokmuş ve bu sistemle en az 7 milyon lira topladığı iddia edilmişti. Hakkında açılan davada 479 müşteki bulunmakta ve toplamda her sanık için 1,461 yıldan 4,870er yıla kadar hapis cezası isteniyor. Twit atıp düşüncesini belirtenleri tutuklayan adalet sistemimiz dolandırıcılık potansiyelleri çok yüksek olan bu sanıkları tutuksuz yargılamaya karar verince de Eren D. durumu fırsata çevirerek MPAX coin ile piyasalara geri dönmüş. Söz konusu saadet zincirini kuran yazılımcı ise 2018 yılında dijital yerli para ‘Turcoin’i üretme vaadi ile 1,176 vatandaştan yaklaşık 1 milyar TL topladığı iddiası ile Kocaeli’ndeki başka bir davada yine tutuksuz olarak yargılanmakta.
Mağdurların durumunu ŞikayetVar sitesinde Mart 2021’de hızla artmaya başlayan şikayetlerden öğreniyoruz. Sistem aksaklıkları, yüksek komisyonlar, cevap vermeyen müşteri hizmetleri ve çekilemeyen paralar… Mağdurlar arasında arabasını satıp MPAX alan da var, öğrenci kredisini yatıran da.
Sonuç olarak, 6 Ekim 2020 tarihinde 12 kuruştan işlem görmeye başlayan bir haftalık çalışmanın ürünü MPAX, 12 Ekim’de en yüksek değeri olan 15 kuruşu gördükten sonra değeri 5 kuruşa düşmüş iken 24 Nisan 2021 tarihinde arkasında binlerce mağdur bırakarak piyasalardan siliniyor..
Çiftlik Bank, Thodex veya MPAX gibi vakalar, parasını kaptırıp mağdur olanlarla birlikte bu piyasada blockchain teknolojisi ile proje geliştirenleri, iyi niyetli teknoloji yatırımcılarını ve işini hakkıyla yapmaya çalışan borsaları da kötü şekilde etkilediği gözlemleniyor. Her isteyenin kolayca token üretip web sayfası hatta borsa açabildiği bir ortamda en azından kripto para borsaları için bankalardakine benzer şekilde bir denetleme mekanizması hala getirilemedi, göz göre göre dolandırılan vatandaşlar için önlem alınamadı, bugüne kadar hiçbir kamu spotunda vatandaş uyarılmadı. Dolandırıcılık vakaları yaşanmadan önce riskleri ölçüp müdahale etmesi gerekenler, bu konulardan ve teknolojiden o kadar uzak zihniyetteler ki tüm olanları sadece izlemekle yetiniyor, hatta bunca olay ve mağdur varken dahi harekete geçmiyor.
Unutmayın, bedava peynir sadece fare kapanında bulunur. Bir sonraki dolandırıcılık hikayesinde görüşmek üzere.